Η εξάρτηση σήμερα
Το φαινόμενο της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών , έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο , μια και ο άνθρωπος από την αρχή της ιστορίας του ένιωσε την ανάγκη να παρέμβει στον ψυχικό του κόσμο , τροποποιώντας τα συναισθήματα και τη διάθεση του.
Ο άνθρωπος πειραματιζόμενος με τις ουσίες που συνάντησε στη φύση ανακάλυψε και πειραματίστηκε με την επίδραση που ασκούν στο σώμα και στον ψυχισμό του.
Αρχικά, οι εξαρτησιογόνες ουσίες λαμβάνονταν σε θρησκευτικές και θεραπευτικές τελετουργίες , καθώς και σε κοινωνικές τελετές από πολλούς λαούς της ανθρωπότητας. Με τη χρήση τους ο άνθρωπος προσπάθησε να διευρύνει την συνείδηση του, να αναζητήσει την επαφή του με το Θεό , να αντλήσει δύναμη και κουράγιο για την αντιμετώπιση του πόνου και των δυσκολιών και τέλος να γιατρέψει τον εαυτό του από σωματικές και ψυχικές ασθένειες.
Οι μεταβολές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια συντέλεσαν και στην αλλαγή του τρόπου χρήσης των ουσιών. Το πέρασμα στην σύγχρονη εποχή , με την ανακάλυψη των νέων κόσμων, την πρόοδο των μεταφορών, την ανάπτυξη της επικοινωνίας και του εμπορίου, συνέβαλλαν στη διάδοση των ουσιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ταυτόχρονη απώλεια του τελετουργικού και κοινωνικού χαρακτήρα της χρήσης των ουσιών οδήγησε στην κατάχρηση των εξαρτησιογόνων ουσιών και στην πρώτες νομοθετικές προσπάθειες για τον έλεγχο τους.
Η ανακάλυψη συνθετικών ουσιών, η ιατρική χρήση ορισμένων ψυχοτρόπων ουσιών, η ανάπτυξη του νόμιμου και παράνομου εμπορίου τους, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη πολυπλοκότητα των προβλημάτων της καθημερινής ζωής, συνέτειναν στην περαιτέρω εξάπλωση του φαινομένου της κατάχρησης εξαρτησιογόνων ουσιών.
Η θεραπεία των εξαρτημένων προσώπων αποτέλεσε μέλημα των κοινωνιών. Στόχος τους είναι η διακοπή της χρήσης. Μελετήθηκαν διεξοδικά οι βιολογικές αντιδράσεις και τα ψυχολογικά αποτελέσματα της χρήσης και κατάχρησης των ουσιών. Ωστόσο, οι βιολογικοί και οργανικοί παράγοντες δεν φαίνονται ικανοί να εξηγήσουν το φαινόμενο της εξάρτησης από ουσίες, αλλά και από τις μη –φαρμακευτικές εξαρτήσεις όπως είναι ο τζόγος, το διαδίκτυο, οι διατροφικές συνήθειες κτλ.
Έτσι, τα τελευταία χρόνια οι έρευνες επικεντρώνονται στους αιτιολογικούς παράγοντες που ωθούν το άτομο να χρησιμοποιήσει εξαρτησιογόνες ουσίες, στις προσδοκίες από τη χρήση τους, καθώς και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που θα καθορίσουν αν ένα άτομο θα εξαρτηθεί από μια ουσία ή αν θα παραμείνει περιστασιακός χρήστης ή αν η χρήση θα έχει περιορισμένη διάρκεια.
Αναγνωρίζοντας τις συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες θα λέγαμε ότι το πρόσωπο αναζητά στη χρήση των ουσιών να ξεχάσει τις δυσκολίες που συναντά στις σχέσεις του και να απαλλαγεί από τη δυσφορία, τον πόνο, τη θλίψη που βιώνει στην πραγματικότητα του.
Για να υπάρχει εξάρτηση θα πρέπει το άτομο που διακατέχεται από έντονη ψυχική δυσφορία να συναντηθεί με την ουσία. Η λήψη της ουσίας που αρχικά προσφέρει ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο, βιώνεται ως η μόνη δυνατή λύση για την αντιμετώπιση της δυσκολίας και φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή.
Γρ. Λεκάκης , Ι. Λιάππας. Στοιχεία για τις εξαρτησιογόνες ουσίες. ΚΕΛΠΝΟ (Κέντρο Εκπαίδευσης για την Πρόληψη της Χρήσης Ουσιών και την Προαγωγή της Υγείας):2000
