H εξάρτηση και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Ο τοξικομανής και ο θάνατος
Η εξάρτηση σηματοδοτεί τον κοινωνικό αποκλεισμό που εδράζεται στο πραγματικό γεγονός, ότι η επιλογή που κάνει το υποκείμενο προκειμένου να ανταπεξέλθει στις σχέσεις με τον εαυτό του και τους άλλους είναι εν δυνάμει θανατηφόρα. Ο θάνατος του τοξικομανή είναι ένα ενδεχόμενο πραγματικό και ως τέτοιο οφείλει να το αντιμετωπίζει η θεραπευτική πρακτική . Ο θάνατος αυτός διαπερνά διάφορα επίπεδα της ύπαρξης και πηγάζει από τη θέληση του χρήστη να κατακτήσει το αίσθημα της πληρότητας και της ευδαιμονίας. Η προσπάθεια να κυριαρχήσει στο σώμα , τα συναισθήματα και να διαγράψει τη σκέψη μέσω της ουσίας, τον οδηγεί σε αυτό που προσπαθεί να αποφύγει , το θάνατο . Η προσπάθεια να ξεχάσει ποιος είναι με τον άμεσο επηρεασμό του σώματος , τον καθιστά υπόδουλο στην ουσία. Η επιλογή αυτή συνοδεύεται από το αίσθημα της ατομικής απόλαυσης, ενώ παράλληλα εισάγει το υποκείμενο σε μια ομάδα, με κοινή ταυτότητα και στυλ ζωής . Η ένταξη στην ομάδα σηματοδοτεί το διαχωρισμό από τους υπόλοιπους , οι οποίοι δεν απολαμβάνουν τη χρήση ουσιών και θεωρούνται βαρετοί και ανόητοι. Η τοξικομανία , αποτελεί φαινόμενο κοινωνικού αποκλεισμού που περιθωριοποιεί το άτομο καθώς καταλύει τις σχέσεις μεταξύ των προσώπων. Η απόλαυση του ναρκωτικού εμπεριέχει μια μορφή ρατσισμού καθώς θεωρείται από τους χρήστες ως η μοναδική απόλαυση , η οποία αποκλείει κάθε άλλη μορφή ευχαρίστησης. Ο Κοκτώ σημειώνει ότι « ο θάνατος γίνεται η ερωμένη του» και «η ζωή μια οριζόντια πτώση». Στο ημερολόγιο που έγραφε κατά την δεύτερη προσπάθεια αποτοξίνωσης μετά τον θάνατο του φίλου του, συγγραφέα Ρεϊμόν Ραντιγκέ , σημειώνει « Το όπιο οδηγεί τον οργανισμό στο θάνατο μέσα από μια κατάσταση ευφορίας. Τα βάσανα αρχίζουν από τη στιγμή που επιστρέφει κανείς στη ζωή χωρίς να το θέλει. .. Χωρίς το όπιο ,σχέδια όπως οι γάμοι και τα ταξίδια μου φαίνονται το ίδιο βλακώδη όπως κάποιος που πέφτοντας από ένα παράθυρο ελπίζει να γίνει φίλος με τους ενοίκους των δωματίων που συναντά στο πέσιμο του.»[1] Η μαρτυρία αυτή είναι παρόμοια με την εμπειρία πολλών εξαρτημένων που συνέρχονται από το κώμα , στο οποίο έχουν πέσει από τη χρήση, και ομολογούν ότι θα προτιμούσαν να είχαν πεθάνει ώστε να δώσουν ένα τέλος στα βάσανα τους. Πρόκειται για την προσπάθεια επίλυσης μιας σύγκρουσης ανάμεσα στη πραγματικότητα και την ιδεατότητα που όμως καταντά θανατηφόρα. Ο Λακάν σημειώνει ότι η ροπή προς τον θάνατο που διακρίνει τον ψυχισμό του ανθρώπου δείχνει ότι το υποκείμενο προσπαθεί να ξαναβρεί την χαμένη ενότητα με τη μητέρα που διακόπτεται με τον απογαλακτισμό. Η δηλητηρίαση με ουσίες , η ανορεξία, η εξαντλητική δίαιτα των νευρώσεων στομάχου αποκαλύπτονται ως ειδικού τύπου αυτοκτονίες που χαρακτηρίζονται ως «μη βίαιες»
Βιβλιογραφία
Δ.Ανδροπούλου.(2012). Η Λακανική κλινκή της τοξικομανίας: από το φάρμακον στο σύμπτωμα.Στο Διαβάζοντας το σύμπτωμα. Έξι μαθήματα Λακανικής κλινικής. Επιμ. Ρ. Μπλανσέ. Εκκρεμές :Αθήνα
