top of page

Αρχαιότητα


Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή παρατηρούμε ότι το όπιο καλλιεργούνταν ήδη από τους Σουμέριους από το 6000-5000 πχ για θεραπευτικούς λόγους αλλά και για λόγους αναψυχής. Από τους Σουμέριους η χρήση του διαδόθηκε στους υπόλοιπους λαούς της Μεσοποταμίας. Στην Ελλάδα έφτασε με τις εμπορικές συναλλαγές πριν ακόμα την Ομηρική εποχή.

Ο Όμηρος αναφέρεται ,στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, στη χρήση φαρμάκων τα οποία χρησιμοποιούνται ως αγχολυτικά και κατευναστικά σε θλίψη πόνο και οργή και έκαναν τον άνθρωπο να ξεχνά τα βάσανα του. Στην Οδύσσεια αναφέρεται στην επίσκεψη του Τηλέμαχου στη Σπάρτη για να μάθει πληροφορίες για τον πατέρα του Οδυσσέα από τον Μενέλαο και την Ελένη όπου η Ελένη για να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα στο δείπνο:

... κάποιο βοτάνι επήρε κι έριξε μες στο κρασί που επίναν

ένα τη θλίψη που σκορπά, θυμούς καταλαγιάζει,

και κάνει όλα τα κακά ν’ απολησμονηθούνε.

–νηπενθές τ᾿ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων.–

Μες στο κροντήρι σαν το σύσμιγαν και τό ’πινε κανένας,

απ’ την αυγή ως το βράδυ θά ᾿μενε με αδάκρυτα τα μάτια,

ακόμα κι αν τυχόν τού πέθαιναν μητέρα και πατέρας, [...].

Τέτοιας λογής βοτάνια φύλαγε θαματουργά η Ελένη,

ξαρρωστικά ∙∙ τά ’χε απ’ την Αίγυπτο, της Πολυδάμνας δώρο,

της γυναικός του Θώνου. Αρίφνητα φυτρώνει η γης κει πέρα,

μισά ξαρρωστικά, αξεδιάλεχτα, μισά φαρμακωμένα. [1]

[2]Αυτό το νηπενθές, είναι το πρώτο μαρτυρημένο ψυχοφάρμακο, πιο σωστά, αγχολυτικό, καθώς δεν προορίζεται να θεραπεύσει μιαν αρρώστια, αλλά απλά και μόνο ν’ αλλάξει στο καλύτερο τη διάθεση όσων το γευτούν. Μπορεί τα αποτελέσματά του, όπως περιγράφονται, να μη διαφέρουν από τις επενέργειες γνωστών αντικαταθλιπτικών όπως αποτελούν σίγουρα και οι λωτοί, τροφή των Λωτοφάγων, που με τη διατύπωση της Οδύσσειας :

... αν του λωτού το μελιστάλαχτο καρπό κανείς γευόταν,

πια δε γνοιαζόταν για μηνύματα κι ουδ’ έλεε να διαγείρει∙

τό ’χε να μείνει εκεί καλύτερα, και με τους Λωτοφάγους

λωτό να γεύεται, κι ολότελα το γυρισμό ξεχνούσε. [3]

Ενώ, ίσως στην Οδύσσεια, παρουσιάζεται και η πρώτη προσπάθεια θεραπείας με τη λύση που έδωσε στο πρόβλημα ο Οδυσσέας. Τους συντρόφους μου, διηγήθηκε, που είχανολότελα το γυρισμό ξεχάσει, ...

... τραβώντας τους στα βαθουλά καράβια

μεβιάς τους έδεσα θρηνάμενους στους πάγκους αποκάτω.[4]

Η χρήση λοιπόν , του οπίου ήταν γνωστή στους Έλληνες από πολύ νωρίς και σίγουρα γνώριζαν τις φαρμακολογικές της ιδιότητες. Στη μινωική περίοδο η θεότητα των Μηκώνων θεωρούνταν σύμβολο της γονιμότητας. Το μηκώνιο χρησιμοποιούνταν ως είδος αφεψήματος και η χορήγηση του γίνονταν με μέλι ως καταπραυντικό της πείνας και ως γενικού κατευναστικού, ιδιαίτερα στα βρέφη. Η συνήθεια αυτή επέζησε μέχρι πρόσφατα, ιδίως στην ελληνική ύπαιθρο που οι μητέρες χορηγούσαν το αφέψημα ως χαλαρωτικό και υπνωτικό για τα παιδιά προκειμένου να μπορέσουν να δουλέψουν.

(Κωνσταντινίδης,2004)

Από τον 5ο αιώνα ο φιλόσοφος Διαγόρας εκφράζει την επιφυλακτικότητα του για τη χρήση του οπίου συνιστώντας να υπομένει και να αντέχει κανείς τις επώδυνες καταστάσεις παρά να καταφεύγει στη χρήση των γιατρικών. Η προτροπή αυτή θεωρείται ως η πρώτη αναφορά στην εξαρτησιογόνο δράση του οπίου. Την ίδια πεποίθηση είχε και ο Ιπποκράτης ο οποίος γνώριζε τις θεραπευτικές ιδιότητες του σκευάσματος αλλά συνιστούσε την αποφυγή της χρήσης του (Μαρσέλος, 2004).

Ακόμα , υπάρχουν μαρτυρίες για τη χρήση του οπίου σε μίγμα με κρασί ως δηλητήριο. Για την εκτέλεση της θανατικής ποινής στο Σωκράτη προσφέρθηκε ως εναλλακτική επιλογή όπιο αντί για κώνειο. Η καλλιέργεια και η χρήση του οπίου συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων και μέχρι τον 2ο μ.Χ. αιώνα είχε γίνει γνωστή σε όλους τους λαούς της εποχής (Κωνσταντινίδης,2004)

Παράλληλη πορεία με αυτή του οπίου είχε και η χρήση αλκοόλ. Το αλκοόλ ήταν γνωστό στον άνθρωπο από το 3500 π.Χ . Οι Αιγύπτιοι συνήθιζαν να μεθούν για λόγους διασκέδασης αλλά χρησιμοποιούσαν και το κρασί για περιποίηση τραυμάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το κρασί άκρατο ή κεκραμένο και το είχαν συνδέσει και με τις θρησκευτικές τελετές των Διονυσίων. Ακόμα, οι λαοί της Μεσογείου χρησιμοποιούσαν το κρασί και αργότερα οι Ρωμαίοι κατανάλωναν υπερβολικές ποσότητες κρασιού και φαγητού στα περίφημα ρωμαικά συμπόσια (Μαρσέλος, 2004).

Επίσης, τον 3ο π.Χ αιώνα αναφέρεται στη μυθολογία η περίπτωση εξάρτησης από το φαγητό. Κακομαθημένος και γλεντζές ο γιος του Τριόπα, βασιλιά των Πελασγών της Θεσσαλίας, μπήκε μια μέρα με τους ανθρώπους του στο ιερό άλσος της Δήμητρας κι έβαλε μπρος να κόβει λεύκες θεώρατες, οικοδομικό υλικό για ένα περίπτερο, όπου σχεδίαζε να γλεντοκοπά με τους φίλους του. Του παρουσιάστηκε η θεά ως ιέρεια, τον μάλωσε, του ζήτησε να σταματήσει, και όταν της αντιμίλησε υβριστικά, τον τιμώρησε να τρώει, να τρώει, να τρώει, να μη χορταίνει! Το αποτέλεσμα ...

Άμυαλος, όσα αν έτρωγε τόσα ποθούσε πάλι∙

είκοσι στρώναν φαγητό, δώδεκα τον κερνούσαν!

Μέσα στο δώμα ολημερίς αχόρταγος ζητούσε

να φάει τα πάντα∙ μα η κοιλιά συνέχεια τον τσιμπούσε.

Σα στο βυθό της θάλασσας ανώφελα βουλούσαν

τα χίλια μύρια φαγητά, και χάνονταν του κάκου.[5]

Η τιμωρία της θεάς χαρακτηρίζεται ως βουλιμία, φαινόμενο γνωστό στους αρχαίους το οποίο και σήμερα θεωρείται ως εξάρτηση.[6]

Featured Posts
Check back soon
Once posts are published, you’ll see them here.
Recent Posts
Archive
Search By Tags
Follow Us
  • Facebook Basic Square
  • Twitter Basic Square
  • Google+ Basic Square
bottom of page